Nasze eksponaty: zaginione – odnalezione
Początki muzealnictwa na ziemi opolskiej sięgają przełomu XIX i XX w. Z czasem idea tworzenia muzeów przybrała na sile i upowszechniła się forma lokalnych placówek tzw. Heimatmuseum. Tego typu muzea były zazwyczaj tworzone przez miejscowych nauczycieli. Tak też było w przypadku kozielskiego Heimatmuseum, którego założycielem był Hans Alexander (20.02.1885 – 5.11.1959 r.). Zawodowo związany był z szkołą w Radoszowach, Pokrzywnicy i w Koźlu. Przez krótką chwilę pełnił służbę wojskową w Koźlu. W okresie I wojny światowej został powołany do służby wojskowej. W latach 20. XX w. podjął decyzję o stworzeniu muzeum i rozpoczął gromadzenie zbiorów. W tym czasie rozpoczął także aktywną działalność badawczą, która zaowocowała stworzeniem licznych artykułów o tematyce historii lokalnej, jak i także prac zwartych jak chociażby książka „Friedrich der Große und Cosel” z 1936 r. Początkowo muzeum funkcjonowało w mieszkaniu nauczyciela, następnie w budynku Fundacji Ringa (Dom seniora) oraz w lokalu urzędu finansowego. Część zbiorów Hans przechowywał nadal w domu. W 1932 r. władze miasta zgodziły się na stworzenie Heimatmuseum w czterech pomieszczeniach przy nowo wybudowanej hali sportowej przy obecnej ul. Bohaterów Westerplatte. Istnieją przypuszczenie, iż pod koniec II wojny światowej podjął decyzję o demontażu ekspozycji i ukryciu eksponatów.
Jakie eksponaty znajdowały się w muzeum?
Z literatury niemieckojęzycznej wiemy, iż w muzeum znajdowały się takie eksponaty jak: makieta ukazująca Koźle, portrety komendantów twierdzy, ordery, sztandary, flagi, liczne dokumenty np. cechowe, obrazy przedstawiające Koźle, przedmioty związane z życiem codziennym mieszczan i handlem, elementy ubioru, przejawy twórczości społeczności lokalnej – obrazy, publikacje, portrety ważnych osób związanych z Koźlem, zbiór militariów z okresu od XIV do XVIII w., pamiątki z I wojny światowej, armata z przełomu 1806/1807 r.
Muzeum nie przetrwało II wojny światowej, według niektórych informacji zbiory przejęli Rosjanie, z kolei inne źródła podają, iż zbiory zostały skryte w różnych miejscowościach powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego i następnie uległy rozproszeniu i zaginięciu. W latach 60. XX w. Koźlu powstało Towarzystwo Ziemi Kozielskiej i to ono podjęło tytaniczną pracę nad powrotem w naszym mieście do tradycji muzealnej. Zebrane zbiory prezentowano w Baszcie. W latach 70. XX w. w I Liceum Ogólnokształcącego im. Henryka Sienkiewicza w Kędzierzynie-Koźlu powstała Sala Tradycji. Cześć z tych zbiorów z czasem trafiła również do Baszty. Wszystkie zabytki zebrane przez Towarzystwo Ziemi Kozielskiej stały się silnym fundamentem pod utworzenie Muzeum Ziemi Kozielskiej.
Obecnie w naszym muzeum na wystawie można podziwiać kilka zabytków, które niegdyś zasilały zbiory Sali Tradycji, oraz kilka, które niegdyś znajdowały się w zbiorach pierwszego kozielskiego muzeum.
Zabytki ze zbiorów Muzeum Hansa Alexandra:
Sala Tradycji w I Liceum Ogólnokształcącym im. Henryka Sienkiewicza w Kędzierzynie-Koźlu
Zestawienie wybranych zabytków z dawnego muzeum z obecnymi zbiorami
Opracowała: Aleksandra Gałka
